“Als gastdocent kan je de horizon van kinderen verruimen en hen de kans geven op een breder toekomstperspectief.”
“Op atelierdagen kan ik andere dingen leren. We mogen zelf dingen proberen en materiaal gebruiken dat we hier op school niet hebben. Vandaag leerden we hoe je een stethoscoop gebruikt en mochten we dat uitproberen. Of tandarts Renaat legt uit wat er gebeurt wanneer de zenuw van je tand kapot is en toont hoe je die zenuw dan moet verwijderen. Dat vond ik heel cool.”
Aan het woord is Alexander, leerling van het 5e leerjaar in basisschool Mater Dei. Tandarts Renaat De Clerck komt net als 5 andere vrijwilligers op bezoek in de school in het kader van een projectdag rond geneeskunde.
Waar je wieg staat, bepaalt voor een stuk je kansen in het leven. De sociaal-economische achtergrond van een kind kan een negatieve impact hebben op zijn leerkansen. In Leuven groeit 13% van de kinderen op in een context van kansarmoede. In de strijd tegen onderwijsongelijkheid bouwden TADA en KU Leuven Engage met de steun van Stad Leuven, Leuven Mindgate en SOM dit schooljaar een pilootproject uit in de Leuvense basisschool Mater Dei. 45 leerlingen maken er kennis met verschillende beroepen via workshops en interactieve ateliers, begeleid door vrijwilligers uit het werkveld.
(Lees verder onder de foto.)
Alexander, leerling uit het 5e leerjaar in basisschool Mater Dei, volgt samen met zijn medeleerlingen een atelier in het Vaardigheidscentrum Tandheelkunde van de Faculteit Geneeskunde van KU Leuven.
Van weekendschool tot pilootproject
Jolien Pauwels, programmamanager voor TADA: “ToekomstATELIERdelAvenir (TADA) is een Brussels lerend netwerk dat al meer dan 10 jaar helpt bij de emancipatie van jongeren uit maatschappelijk kwetsbare milieus. Intussen organiseert TADA 5 verschillende weekendscholen in Brussel met wekelijkse ateliers voor 800 jongeren uit het 5e en 6e leerjaar en het 1e jaar secundair. Zij stromen door naar een alumninetwerk dat jongeren na de weekendschool verder begeleidt, afgestemd op hun ontwikkeling.”
“Scholen vragen steeds vaker hoe ze het netwerk rond hun school kunnen betrekken. In hun zoektocht naar meer diverse profielen, zijn ook steeds meer bedrijven bereid om hun schouders onder onderwijs te zetten. Uit heel wat gesprekken bleek dat de sociaal-economische context die tot enkele jaren terug erg Brussels was, opschuift naar grotere centrumsteden zoals Leuven.”
“TADA heeft al jarenlang nauwe banden met KU Leuven en SOM. De zoektocht naar duurzame onderwijskansen bleef een rode draad doorheen de vele gesprekken. Toen de vraag naar samenwerking opnieuw gesteld werd, bleek het zeer zinvol om niet enkel in Molenbeek en Schaarbeek, maar samen ook in Leuven een piloot op te starten.”
Lore Adriaenssens, projectcoördinator bij TADA: “Samen met alle partners willen we een netwerk uitbouwen rond de school en de betrokkenheid ervan vergroten. We organiseren ateliers rond een thema en nodigen gastdocenten uit op school die vanuit hun expertise op vrijwillige basis interactieve workshops geven. We onderzoeken samen met de leraren hoe we kunnen aansluiten bij de lessen, het pedagogisch project en het curriculum van de school.”
“Ik ben tandarts in Hasselt. Mijn zus geeft les hier in Mater Dei en vroeg me of ik een gastles wilde geven. Ik heb wel wat ervaring in het jeugdwerk, maar dit is toch iets totaal anders. Ik vond dat aanvankelijk wel spannend. Na een eerste workshop loopt het helemaal los. Het is heel fijn om het enthousiasme van die kinderen te voelen wanneer je hen meeneemt in je eigen beroepswereld.” – Lisa, gastdocent
(Lees verder onder de foto.)
Hilde Feys, vicerector van Diversiteits- en Studentenbeleid KU Leuven, neemt als gastdocent de leerlingen mee in de wereld van de kinesitherapie: "Door op een interactieve manier met de kinderen aan de slag te gaan, kan je inspelen op hun talenten. Het zijn heel praktische sessies waar ze veel zelf aan het woord zijn. Zo stimuleer je hun denkvermogen en zetten we hen in hun kracht.”
Lokaal verankerd
Sara Vantournhout, KU Leuven Engage: “KU Leuven Engage wil duurzaamheid, solidariteit en inclusie zowel binnen als buiten de universiteit bevorderen. We proberen de universiteit te versterken in haar engagement en maatschappelijke opdracht. Vanuit die betrokkenheid en zorgzaamheid willen we bijdragen aan de onderwijsgelijkheid en de kwaliteit van leren én leven.”
“De kracht van dit project is dat we de Leuvense gemeenschap betrekken. Daarom bouwen we vanuit KU Leuven Engage bruggen tussen de universitaire gemeenschap en de school. Ik engageer studenten en personeel van KU Leuven om als gastdocent deel te nemen aan de atelierdagen.”
Hilde Feys, vicerector van Diversiteits- en Studentenbeleid KU Leuven, is niet alleen één van de bezielers van het project, maar neemt als gastdocent de leerlingen ook mee in de wereld van de kinesitherapie: “Het is belangrijk met z’n allen mee te werken aan de democratisering van het onderwijs, vanuit de waarden van rechtvaardigheid en gelijke kansen. We hebben de talenten van álle kinderen heel erg nodig in onze maatschappij. Het is onze maatschappelijke taak om ervoor te zorgen dat elk kind zijn of haar talenten ten volle kan ontplooien. Daarom is het zo belangrijk om het brede netwerk rond het kind te betrekken.”
Lore Adriaenssens: “Het hele project staat of valt met de lokale betrokkenheid. We moeten het warm water niet altijd uitvinden. Een stad als Leuven heeft al een rijk aanbod en veel geëngageerde mensen. We zoeken aansluiting bij wat al bestaat en vullen daarop aan, zodat het verrijkend is voor elke partij.”
(Lees verder onder de fotogalerij.)
Leuvense basisschool Mater Dei
Jolien Pauwels: “Dit soort project is voor elke school en elke leerling interessant, maar de middelen zijn beperkt. We willen die dus inzetten waar ze eerst nodig zijn. Uit onderzoek blijkt dat enkele Leuvense scholen voor grote uitdagingen staan. Samen met SOM vergeleken we Leuvense scholen op basis van de OKI-cijfers (Onderwijs Kansarmoede Indicator*) en het leerlingenaantal. Op basis van die cijfers en een aantal gesprekken over de motivatie van scholen om deel te nemen, besloot het partnerschap te starten in basisschool Mater Dei. We hopen in de toekomst meer scholen te kunnen betrekken.”
Ine Michaux is leraar in het 5e leerjaar in Mater Dei: “Aanvankelijk vreesden we de extra belasting, maar TADA neemt het grootste deel van de voorbereiding voor zijn rekening. Voor elke sessie krijgen mijn collega Els Depreter en ik een briefing van Lore Adriaenssens, die de ateliers in Mater Dei coördineert. Els en ik zorgen voor de organisatie ter plaatse: is er een digibord nodig? Hoe moeten de tafels geschikt staan? Welk doorschuifsysteem hanteren we? Intussen zijn we al goed gerouleerd. Els en ik weten wat we moeten doen en verdelen het werk.”
Lore Adriaenssens: “Een goede omkadering is cruciaal. Daarnaast vinden we het belangrijk om samen te werken met de leraar vanuit zijn of haar expertise. Een leraar kent de leerlingen als geen ander, weet hoe je de klas het best managet, en neemt het netwerk, de tools en inhoud mee naar andere lessen.”
Ine Michaux: “Het is zo fijn om het netwerk rond onze school op deze manier te kunnen uitbouwen. De gastdocenten zijn heel enthousiast en geven aan dat ze graag terugkomen. We hebben intussen al een hele lijst van mensen die we mogen contacteren. Tijdens de sessie rond journalistiek mochten onze leerlingen Lalynn Wadera, schepen van onderwijs, interviewen. Zij nodigde ons uit voor een bezoekje aan het kabinet. Dat vonden de leerlingen fantastisch!”
“Ik leer veel nieuwe dingen, maar op een leuke manier. Het is niet alleen maar op een stoel zitten en in ons boek kijken. We mogen echt zelf dingen doen en dat is super fijn! Zo lijkt het niet dat we ‘les’ krijgen.” – Yenthe, leerling 5de leerjaar Mater Dei
Ine Michaux: “Ook voor onze collega’s is het project een grote meerwaarde en het leeft ook enorm bij de kinderen uit de andere klassen. Ze zijn vaak jaloers dat zij niet mogen meedoen met de atelierdag. Deze namiddag mogen de leerlingen van het 6e uitzonderlijk ook mee op uitstap naar Gasthuisberg. Ze waren niet te houden toen ze dat hoorden en kijken er nu al weken naar uit!”
(Lees verder onder de fotogalerij.)
Impact
Ine Michaux: “Onze leerlingen vertelden vroeger standaard dat ze bakker of dokter wilden worden. Nu zit er ook al eens journalist tussen dankzij hun ervaring met interviewen. Het is tof om andere werelden bij hen binnen te brengen.”
“Het is ook inspirerend om te zien hoe leerstof soms beter blijft kleven. Vorige keer toonde gastdocent biochemie Tom Bosserez een proefje met waterstof. Dat is nu nog steeds een gespreksonderwerp. Ik zou dat in de klas ook kunnen illustreren met een filmpje, maar dat komt niet op dezelfde manier binnen bij de leerlingen. Alles is hier heel hands-on. Vandaag heeft gastdocent Renaat De Clerck tanden mee om te tonen hoe het gebit eruitziet. Dat kunnen wij binnen de school niet zomaar doen.”
Lore Adriaenssens: “De wisselwerking met een gastdocent zorgt voor een heel andere dynamiek. Het breekt de dingen open. Zo leren de leraren hun leerlingen soms op een andere manier kennen. Een leerling bloeit plots open doordat hij of zij andere talenten bij zichzelf ontdekt. Bij de gastdocenten groeit het respect voor het lerarenberoep opmerkelijk. Het is een extra effect van externen in de klas te brengen.”
“Het is leuk dat we verschillende beroepen mogen ontdekken. Ik wist niet goed wat een psycholoog is of wat die doet en waarom die belangrijk kan zijn. We hebben gepraat over de verschillende emoties en hoe we die kunnen voelen. Door al die beroepen te leren kennen, weet ik al zeker dat ik geen chirurg wil worden. Ik kan echt niet tegen bloed!” – Yenthe, leerling 5de leerjaar Mater Dei
Hilde Feys: “Als gastdocent kan je de horizon van kinderen verruimen en hen de kans geven op een breder toekomstperspectief. Je voelt meteen het talent in elk van die kinderen. Door op een interactieve manier met hen aan de slag te gaan, kan je daarop inspelen. Het zijn heel praktische sessies waar ze veel zelf aan het woord zijn. Zo stimuleer je hun denkvermogen en zetten we hen in hun kracht.”
(Lees verder onder de fotogalerij.)
Wat daarna?
Jolien Pauwels: “We zijn volop op zoek naar structurele middelen en brede partnerschappen om een fundamentele omkadering te kunnen voorzien voor meer scholen. Een leraar kan dit er namelijk niet zomaar bijnemen.”
“Ook zoeken we samen met alle partners naar manieren om deze piloot te laten aansluiten bij wat er al is. Hoe kunnen we deze werking lokaal zo sterk en duurzaam mogelijk verankeren?”
Ine Michaux: “De basis is nu gelegd en daar moeten we op verder bouwen. Hoe dat concreet vorm zal krijgen, moeten we nog uitzoeken. We hopen natuurlijk deze samenwerking voort te kunnen zetten, maar hoe dan ook wil ik hiermee verder.”
Benieuwd hoe zo’n atelierdag er concreet uitziet? Of wil je zelf aan de slag gaan in jouw school? TADA deelt 10 best practices om zelf te starten én geeft een voorbeeld van hoe een atelierdag rond het thema ‘zorg’ eruit kan zien.
* De Onderwijs Kansarmoede-indicator (OKI) is een cijfer tussen 0 en 4 dat aangeeft in welke mate leerlingen aantikken voor 4 leerlingenkenmerken: thuistaal niet-Nederlands, laag opleidingsniveau van de moeder, ontvangen van een schooltoelage of wonen in een buurt met een hoge mate van schoolse vertraging. Hoe hoger de OKI-waarde, hoe hoger de kans op kansarmoede.
Vanuit onze ervaring met de Zomerscholen in 2020 en 2021 en samen met o.a. KU Leuven Engage en TADA onderzochten we in het labo ‘duurzame onderwijskansen’ hoe we in Leuven gelijke onderwijskansen waar kunnen maken voor álle leerlingen. In dit pilootproject bundelen we de expertise van TADA met het netwerk van KU Leuven, Leuven Mindgate en SOM, met ondersteuning van Stad Leuven.