Kinderrechten staan onder druk. De KidsRights Index uit 2023 waarschuwt voor een polycrisis wereldwijd. De nasleep van de COVID-pandemie, de gevolgen van de klimaatverandering en de vele aanhoudende conflicten zorgen voor een sterke daling in het respecteren van kinderrechten. Mobile School vzw lanceerde daarom een nieuwe toolkit: All Children, All Right(s).

Rob Sweldens, Pam Franken en een team van internationale jeugdwerkers ontwikkelden binnen Mobile School dit educatief pakket rond kinderrechten. Naar aanleiding van de Internationale Dag van de Rechten van het Kind stelden ze ook een lespakket samen voor leraren. “Mijn dochter zit in de tweede graad lager onderwijs in De Regenboog in Kessel-Lo, dus vroeg ik aan haar juf Sarah om met het lespakket aan de slag te gaan in de klas. Ze was meteen heel enthousiast”, vertelt Rob Sweldens.

School op wielen

Rob Sweldens: “Mobile School bouwt scholen op wielen, die we wereldwijd inzetten bij jeugd- en straathoekwerkers. Zo creëren we een educatieve omgeving op straat voor kinderen en jongeren in de meest kwetsbare situaties. Samen bouwen we aan een positieve omgeving, waar we proberen om hen weer in zichzelf te laten geloven, in hun talenten en potentieel.”

“De eisen in een school of opvangcentrum zijn te hoog voor zo’n kwetsbare groep. Deze jongeren lopen vaak tegen de grenzen van het systeem aan. We proberen met de mobiele school een inspirerende plek te zijn, waar veel mogelijk is en ze veel autonomie krijgen.”

Educatieve toolkit

Rob Sweldens: “Sinds 2017 bieden we ons educatief materiaal gratis aan aan het Vlaamse jeugdwerk, maar ook internationaal is er veel interesse. Al onze opleidingen en educatieve pakketten kan je raadplegen via onze StreetSmart website. In die context ontwikkelden we de laatste jaren een pakket rond kinderrechten met hulp van Erasmus+ van de Europese Unie.”

Pam Franken: “Die toolkit omvat 11 educatieve posters over kinderrechten, binnen 5 essentiële thema’s: kinderrechten in het algemeen, het recht op overleven, ontwikkeling, bescherming en participatie. De posters zijn gratis te downloaden op ons educatief spelplatform StreetSmart Play en zijn een waardevolle bron voor jeugdwerkers, leraren en iedereen die wil werken rond de bevordering en handhaving van kinderrechten.”

“Onze materialen zijn visueel heel aantrekkelijk. We zijn ervan overtuigd dat onze educatieve posters tot de verbeelding spreken en het gesprek in de klas kunnen aanwakkeren.” (Pam Franken)

“Onze spelhandleidingen loodsen je door ons educatief materiaal en is beschikbaar in zowel volledige als verkorte versies per thema. De (fictieve) audioverhalen van Julia, Anna, Priya, Ibrahim en Fredrick bieden in 6 verschillende talen een kijkje in de strijd voor hun rechten.”

“Op ons online leerplatform StreetSmart Learn vind je 6 trainingsprogramma’s over kinderrechten in 4 talen. Elk programma bevat theoretische cursussen en good practices. De trainingen ontwikkelen we met het oog op jeugdwerkers, maar zijn interessant voor iedereen die met kinderen en/of jongeren werkt. Je kan jezelf verrijken en krijgt een certificaat wanneer je de training voltooid hebt. Ideaal voor een leraar die zin heeft om zichzelf te ontplooien of inspiratie wil opdoen.”

Lespakket kinderrechten

Pam Franken: “Op basis van de toolkit ontwikkelden we een speciaal lespakket voor de tweede en derde graad van het lager onderwijs. Het bestaat uit 2 lessen van telkens 50 minuten met een verwijzing naar de leerdoelen. Een eerste les is een algemene inleiding in het thema met een diepgaande verkenning van de verschillende dimensies van kinderrechten. De tweede les biedt een praktische uitdieping aan de hand van educatieve posters.”

Rob Sweldens: “Als Leuvense vzw vinden we het belangrijk dat Leuvense leraren ons pakket ontdekken en vooral ook gebruiken. We geloven dat we ook via het formeel onderwijs kinderen kunnen bereiken met dit thema.”

Pam Franken: “Onze materialen zijn visueel heel aantrekkelijk. We zijn ervan overtuigd dat onze educatieve posters tot de verbeelding spreken en het gesprek in de klas kunnen aanwakkeren.”

Rob Sweldens: “We zetten voor het eerst ook in op audioverhalen. Via QR-codes op de posters krijg je met je smartphone of tablet snel toegang tot de audio op Spotify die bij de poster hoort. Dat creëert meteen meer diepgang.”

Rob Sweldens: “We maakten een gratis kant-en-klaar lessenpakket. Leraren moeten al aan veel verwachtingen voldoen dus we maken het zo behapbaar mogelijk. Het pakket biedt echter voldoende ruimte voor de leraar om er zelf nog iets van te maken. We hebben heel lang gewerkt aan de toolkit en het lespakket dus ik vond het fantastisch om het ook eens in een klascontext  uit te testen. Op die manier kunnen we ervoor zorgen dat ons materiaal scherp genoeg blijft en dat het aansluit bij verschillende leefwerelden.”

“Het lespakket is heel concreet, met ruimte voor eigen inbreng. De werkvormen zijn zo gevarieerd dat je kan kiezen welke het beste aansluiten bij je klasgroep. Dat maakt het heel toegankelijk.” (Sarah Van Endert) 

De klas van Sarah

Sarah Van Endert: “Eerder dit schooljaar verkenden we in de klas al het thema kinderrechten. De basis hadden de leerlingen dus al mee. Met de materialen uit de toolkit konden we meer in de diepte duiken. Het lespakket is heel concreet, met ruimte voor eigen inbreng. De werkvormen zijn zo gevarieerd dat je kan kiezen welke het beste aansluiten bij je klasgroep. Dat maakt het heel toegankelijk. Samen met Rob haalden we enkele elementen uit het lespakket en stelden we een rijk aanbod samen om mee aan de slag te gaan in de klas.”

“Rob gaf eerst wat achtergrondinformatie over Mobile School en friste onze kennis over de kinderrechten op. We beluisterden het verhaal van Priya. De leerlingen reconstrueerden dan het verhaal en zochten uit welke kinderrechten geschonden of gerespecteerd werden. Ze waren meteen onder de indruk.”

“De audioverhalen zijn een grote meerwaarde! De korte geluidsfragmenten met telkens 1 personage in de hoofdrol zijn ideaal om je les aan op te hangen. Leerlingen horen zo ook eens een andere stem; dat zorgt dan weer voor meer betrokkenheid. Een leuke extra is dat bekende acteurs als Tom Van Dyck en Gio Kemper de verhalen inspraken.”

“Aan de hand van 1 van de discussieposters analyseerden de kinderen in groepjes verschillende situaties: wat gebeurt er? Staan er situaties afgebeeld die een schending zijn van kinderrechten? Kan je 5 situaties vinden die ook hier op school gebeuren? Kan je mogelijke oplossingen bedenken zodat het hier op school beter kan?”

Rob Sweldens: “Als creatieve component maakten de leerlingen posters rond een kinderrecht dat zij belangrijk vinden. Daar konden ze zich echt in uitleven. Ik vond het sterk dat er duidelijk heel wat kennis bleef hangen achteraf, maar dat ze ook de inhoud konden toepassen op hun eigen context.”

Sarah Van Endert: “De toolkit bestaat uit heel diverse contexten. Dat zorgt ervoor dat je de leefwereld van de kinderen opentrekt. Je hebt als leraar je eigen context, maar het is vaak moeilijk om een totaal andere te verzinnen om mee aan de slag te gaan in je lessen. Het is zeer verrijkend dat dit materiaal zo divers en inclusief is, zowel voor mezelf als voor de leerlingen.”

Rob Sweldens: “Het is ons stokpaardje om heel multicultureel, divers, inclusief materiaal te maken. We ontwikkelen het ook zo traumasensitief mogelijk, mét oog voor stereotypen. Die proberen we vooraf te tackelen. We laten ons materiaal ook testen door deskundigen die bijvoorbeeld werken met vluchtelingenkinderen. Wanneer we die insteek nadien kunnen terugbrengen naar een onderwijssituatie, kunnen we misschien ook daar het verschil maken voor enkele kinderen.”

Tekst: Emmelien Monnens   |   Foto’s: Bavo Nys (aangevuld met smartphonebeelden van Mobile School en SOM)