Een inclusieve samenleving begint bij inclusief onderwijs. Toch zitten leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften in Vlaanderen vaker dan elders in aparte scholen of klassen. SOM zoekt daarom binnen het labo Inclusie naar hoe het inclusiever kan, zonder aan onderwijskwaliteit in te boeten.

Dat de geesten daarvoor rijp zijn, bleek op ons inspiratiemoment ‘De kracht van inclusief onderwijs’. Maar liefst 75 onderwijsmakers zakten dinsdag 28 januari af naar Campus Woudlucht voor een flinke dosis inspiratie over hoe je als school inclusie in de praktijk kan brengen.

Matadi zet de deuren open

(Lees verder onder het filmpje)

Directeur Jona Van den Bossche nodigde geïnteresseerde deelnemers uit om een kijkje te nemen op zijn school, Matadi. De school combineert het beste van 2 werelden: de expertise en creativiteit uit het buitengewoon onderwijs en de daadkracht en structuur van het gewone onderwijs. In het lager onderwijs organiseren ze sinds september 2022 een inclusieve leertuinwerking waar kinderen uit zowel regulier- als buitengewoon onderwijs een aanbod op maat krijgen.

Voor kinderen die er nood aan hebben, biedt de school ook een klassieke werking voor buitengewoon onderwijs aan met een specifieke werking voor type basisaanbod en type 9 waarin type 7 geïntegreerd kan worden.

Meer info over de concrete werking van Matadi lees je in deze story.

Academische meerwaardezoekers

(Lees verder onder de fotogalerij)

Over naar Woudlucht dan. Professor Sara Nijs en onderzoeker Liesbet Claeys trakteerden de academische meerwaardezoekers op een presentatie met bevindingen uit hun onderzoek en inspiratiegids. Welke succesfactoren, uitdagingen en concrete handvatten zien zij om zelf werk te maken van kwaliteitsvol onderwijs vanuit een samenwerking tussen gewoon en buitengewoon onderwijs?

Binnenkort ontsluiten we de inzichten voor een groter publiek in een interview met Sara Nijs.

Praktijkverhalen

Vervolgens toonden 5 scholen en een leersteuncentrum hoe ze van inclusie een succes maken. Uit de enthousiaste vragen en reacties bleek veel geestdrift om met de nieuwe inzichten aan de slag te gaan in Leuven. In onze volgende nieuwsbrieven delen we de praktijkverhalen.

In Vlaanderen blijkt al wel wat praktijkervaring te zitten. Om niet vanaf nul te moeten starten brachten we onze deelnemers in contact met de mensen achter 6 krachtige inclusieverhalen.

Sint-Lambertus & Windekind haalden waardevolle inzichten uit een eerste experiment

(Lees verder onder de fotogalerij)

Windekind (BuBaO) en Sint-Lambertus (‘gewoon’ BaO) gingen de uitdaging aan om leerlingen type basisaanbod naar school te laten gaan in het ‘gewoon’ onderwijs. Het project stootte op een aantal praktische moeilijkheden, waar beide scholen waardevolle inzichten uit haalden. Het experiment werd niet voortgezet, maar opende de deur naar verdere verkenningen en een nieuw initiatief waarbij Windekind en De Kraal de handen in elkaar konden slaan. Martine Janssens (directeur Sint-Lambertus) en Geertrui Rayé (toenmalig directeur Windekind) deelden hun ervaringen.

Inclusiecampus Wemmel pioniert al 5 jaar

(Lees verder onder de fotogalerij)

Inclusiecampus Wemmel bestaat administratief uit 2 scholen die pedagogisch 1 geheel vormen. De school biedt inclusief onderwijs door gewoon en buitengewoon basisonderwijs samen te brengen in 1 warme schoolomgeving, met 1 gedragen visie en werking, los van labels.

In 2016 startte de samenwerking tussen de twee scholen en ontwikkelden ze stap voor stap inclusief onderwijs. Sinds 2020 profileert de school zich als een ‘inclusiecampus’, als 1 school. Directeurs Caroline Zimmer en Isabelle Hanquet oogstten veel bijval voor hun inclusieverhaal.

De Kim & De Sam (Deerlijk) werken stapsgewijs aan inclusie

(Lees verder onder de fotogalerij)

De KIM & De SAM zijn 2 scholen voor buitengewoon basisonderwijs in het West-Vlaamse Deerlijk. In beide vestigingen samen zitten ongeveer 330 leerlingen. Met het project ‘Hoge Doelen’ proberen ze de banden met hun buren van het regulier onderwijs te versterken, over de netten heen.

Anneke Benoit en Stijn Eeckhout deelden hun ervaringen en expertise, bespraken drempels en vierden hun successen. Omdat teams buitengewoon en gewoon onderwijs elkaar en elkaars schoolcultuur nauwelijks kenden, investeerde de scholen in de eerste plaats in kleine stappen om mensen dichter bij elkaar te brengen.

Gezamenlijke wandelingen, voorleesmomenten, voorzichtige snuffelmomenten voor leerlingen in een ander type onderwijs… zorgen voor meer en meer toenadering, trots en verbondenheid tussen de teams. Vanuit die ervaringen geloven Anneke Benoit en Stijn Eeckhout  meer dan ooit in de ontwikkelingskansen die een inclusieve samenwerking biedt.

Leerlingen regulier onderwijs volgen 1 dag per week les in BuSO-school  Zaveldal (Brussel)

(Lees verder onder de fotogalerij)

Orthopedagoog Joke Buijsse getuigde over De Meander, een project van Brusselse BuSO-school Zaveldal. Leerlingen uit de eerste graad B-stroom in het regulier secundair onderwijs die nood hebben aan een alternatief, individueel traject door emotionele- en/of gedragsproblemen kunnen 1 dag per week een opleiding volgen in Zaveldal. 

De focus ligt op de ontwikkeling van executieve functies en de sociaal-emotionele ontwikkeling van deze leerlingen. Ze ‘leren leren’ en krijgen er sociale vaardigheidstrainingen. Elke leerling heeft een individueel handelingsplan en wordt nauw opgevolgd, met als doel een succesvolle re-integratie in de thuisschool.

Kiempunt campus Eeklo deelt leerlingen slim in in leergroepen

(Lees verder onder de fotogalerij)

Leerlingen doordacht indelen in leergroepen, rekening houdend met welbevinden en individuele onderwijsnoden, zorgt voor optimale uitstroomkansen naar het secundair onderwijs. Elien Heynssens (directeur) en Helena Vermeir (pedagogisch-didactisch directeur) van Kiempunt campus Eeklo brachten inspirerende voorbeelden, strategieën, data en prioritaire doelen mee waarmee ze hun leerlingen zo goed mogelijk oriënteren.

Hoe voldoe je aan de emotioneel-affectieve noden (gedragsmoeilijkheden, lagere emotionele leeftijd) van kinderen en stel je tegelijkertijd hoge inhoudelijke verwachtingen? Hoe maak je een inhaalbeweging naar A- en B-stroom mogelijk voor leerlingen die instappen met een grote achterstand of een time-outperiode achter de rug hebben? Hoe versterk en ondersteun je elkaar binnen een team en in samenwerking met scholen voor secundair onderwijs om zo kansrijk mogelijk te oriënteren?

Leersteuncentra ondersteunen bij het omgaan met weerstand

(Lees verder onder de fotogalerij)

Inclusief onderwijs waarbij buitengewoon en gewoon onderwijs intensief samenwerken is een droom voor velen. Toch vergt het wel wat van lerarenteams of scholen en roept de praktijk regelmatig hevige weerstand op.

Elfride Verhoelst en Kathleen Evens (focusonderzoekers Leersteuncentrum CO) focusten in hun gesprekken met deelnemers op de grond van de bezorgdheden die leven om met inclusie aan de slag te gaan. Ze richtten de blik voorbij de weerstand en gingen samen op zoek naar positieve hefbomen.

Nieuwe plannen smeden

De praktijkervaringen werkten aanstekelijk. Opvallend veel deelnemers bleven lange tijd hangen, niet alleen voor de heerlijke hapjes, maar ook om met collega’s over instellingen heen te pingpongen over een inclusiever Leuvens onderwijs.

(Lees verder onder de fotogalerij)

Nieuwsgierig naar meer en/of zin om je inspiratie en ideeën om te zetten naar je eigen praktijk? Hou 20 maart vrij voor de kick-off van het labo Inclusie. Hou zeker ook onze nieuwsbrieven in de gaten, want de komende maanden brengen we interviews met al onze specialisten om je te voeden met inspiratie en praktijkervaring.

Tekst: Piet Creten   |   Foto’s: Bavo Nys