Op SOM start presenteren we naar jaarlijkse gewoonte onze plannen voor een nieuw werkjaar. Wat staat er binnen onze labo’s, studio- en communitywerking zoal te gebeuren? Onze voorzitter, Jan Elen, gaf een woordje uitleg bij de uitdagingen die dit jaar op het menu staan.

Labo zij-instromers

Jan Elen: “Een eerste groot aandachtspunt is het lerarentekort. Wat betekent het op korte en lange termijn voor onderwijs in Leuven? Dat is niet zozeer een theoretische kwestie, wel een praktische vraag met grote gevolgen. Zij-instromers zijn geen wonderoplossing, maar ze zullen zeker hun steen bijdragen. In ons labo zoeken we manieren om deze nieuwe collega’s op te vangen en een kwaliteitsvolle werkcontext te bieden.”

Labo inclusie 

Dit jaar start een nieuw labo inclusie op. Daarbij brengen we goede praktijken in kaart, bekijken we wat we daaruit kunnen leren en zoeken we samen met onze partners naar hoe we het Leuvense onderwijs inclusiever kunnen maken.

Jan Elen: “Het labo inclusie zoekt oplossingen voor een uitdaging die al lang leeft. De wereld vraagt bij monde van Unesco al jaren om meer inclusie. Onze onderwijspartners delen die ambitie. Toch blijft het lastig. En juist omdat het lastig is, is het een uitstekend SOM-labo.”

Vorig jaar organiseerden we al een ‘Forum inclusie’. In onze interviews met Beno Schraepen en Jona Van den Bossche lees je waarom meer inclusie een must is en in onze verhalen over Matadi en Eureka ervaar je hoe scholen inclusie in de praktijk helpen te brengen.

Dit labo bevindt zich in de opstartfase. Na een eerste ronde van gesprekken met scholen, werken we toe naar een event op 28 januari 2025 om praktijkervaringen te delen en zo elkaar te kunnen inspireren.

Labo onderwijs x cultuur

Jan Elen: “Leuven is niet alleen een onderwijsstad, de stad bruist ook op het vlak van cultuur. Als we die 2 werelden samenbrengen, kan er iets heel moois ontstaan. In ons labo onderwijs x cultuur exploreren onderwijs- en cultuurpartners duurzame samenwerkingen.”

Al zeker 6 onderwijs- en cultuurinstellingen slaan de handen in elkaar en er zit nog meer in de pijplijn. Op die manier draagt SOM ook zijn steentje bij om van Leuven in 2030 de culturele hoofdstad van Europa te maken.

LLES voor informele onderwijsplekken

Jan Elen: “Recent kregen we fantastisch nieuws. De subsidieaanvraag van het Leuvens Leerecosysteem (LLES) is goedgekeurd, met als trekker maakleerplek. We zoeken vanuit SOM mee naar een concrete invulling, waarin we meer samenwerkingen mogelijk maken tussen informeel en formeel onderwijs.”

Leuven heeft een enorme waaier aan leermogelijkheden, maar de focus ligt daarbij vaak op academische of frontale vormen van kennisoverdracht. Dat niet iedereen z’n weg kan vinden in dit aanbod tonen de cijfers: het spijbelgedrag en de schooluitval onder Leuvense jongeren nam de laatste jaren sterk toe en maar liefst 13% van de leerlingen beëindigt zijn schoolloopbaan zonder diploma.

De nood aan andere vormen van leren in levensechte contexten, is groter dan ooit. Getuige hiervan zijn de verschillende initiatieven met een niet- formeel leeraanbod (of NFL), die de laatste jaren in Leuven met succes het licht zagen. Al dan niet expliciet wakkeren zij de leer-goesting van hun gebruikers aan, door in te zetten op levenslang leren en door ruimte te geven aan competenties die steeds minder aan bod komen in het formele onderwijs: maakcompetenties, ondernemingszin en artistieke competenties.

Het Leuvens Leerecosysteem (LLES) wil het momentum grijpen om deze vaak embryonale werkingen te versterken en de krachten te bundelen. We zetten er als SOM graag mee onze schouders onder, samen met onze partners Stad Leuven, UCLL, Edushakers en Werecircle.

Smartphone en schermgebruik: op zoek naar een gepast antwoord

Jan Elen: “In het recente Vlaamse regeerakkoord is sprake van een smartphoneverbod in de lagere school en een strikt beleid in de middelbare. Een verbod is één element in het digitaal welzijn van jongeren, maar is nog lang niet de oplossing.”

“Alle onderwijsbetrokkenen blijven pedagogisch verantwoordelijk om alle leerlingen en studenten voldoende te wapenen om beschikbare technologische tools ter verrijking te hanteren. Het gaat dan over smartphones, sociale media, maar ook – steeds meer – over artificiële intelligentie.”

Tijdens ons event ‘Naar een verantwoord gebruik van smartphones: welke maatschappelijke rol kunnen onderwijs, ouders, jeugdwerkers en anderen opnemen?’ brengen we ouders, leraren, onderzoekers, jongeren, jeugdwerkers, opvoedingsondersteuners, jeugdwelzijnswerkers, brugfiguren en hulpverleners samen om na te denken over hoe we jongeren kunnen begeleiden in hun digitale reis.

Continuïteit 

Verder blijven we ons inzetten voor een meer diverse leraarskamer en de jongeren van Speak Up!. We gaan aan de slag met de input op SOM start rond digitaal welzijn, zij-instromers en polarisering.

Het labo ‘Duurzame onderwijskansen’ is sinds dit jaar verduurzaamd in het project ‘Verrijkte scholen’. Het startschot werd gegeven in basisschool Mater Dei Leuven. Het pilootproject in de strijd tegen onderwijsongelijkheid werd op poten gezet door KU Leuven Engage en ToekomstAtelierDelAvenir (TADA) met de steun van Leuven Mindgate, stad Leuven en SOM.

Het model is schaalbaar, duurzaam en impactvol, gebaseerd op het succes van de TADA-weekendscholen en aangepast aan de noden van reguliere scholen. Via maandelijkse interactieve workshops en ateliers wil het het zelfvertrouwen, de motivatie, de toekomstperspectieven, het welzijn… van de kinderen vergroten. Vanuit SOM blijven we het project van aan de zijlijn ondersteunen.

Verjaardagsfeest

Tot slot nog een belangrijke aankondiging. In mei wordt SOM 10 jaar. Op 9 mei 2025 vieren we dat met een stevig verjaardagsfeestje. Als partner in ons netwerk mag u zeker niet ontbreken in M Leuven, het stadsmuseum waar het 10 jaar geleden allemaal begon.

Jan Elen: “Een decennium SOM is een goed moment om de balans op te maken. Ik nodig alle aanwezigen dan ook uit om goed na te denken over wat SOM voor elk van u betekent. Hoe kunnen we uw ambities in de toekomst helpen realiseren?”

“Willen we de komende 10 jaar opnieuw samen uitdagingen aanpakken en waar liggen de prioriteiten? Het maakt het voorwerp uit van open discussies waarop alle SOM-leden meer dan welkom zijn. Over het eindresultaat van dat proces hopen we op het grote ‘SOM 10 jaar’-feest met z’n allen te beslissen.”

Rode draad

Jan Elen: “De rode draad doorheen onze hele werking? Laat ons samen nadenken, samen ontwerpen en samen uitproberen om het in ons Leuvense onderwijs nog beter te kunnen doen.” 

Tekst: Piet Creten   |   Foto’s: Bavo Nys, Siemon Vanderhulst, Kristof Vadino, Jente Waerzeggers